Çok ucuz AIS Alıcı (Receiver) yapmak!

Teknoloji ilerledikçe amatörler için farklı fırsatlar ortaya çıkıyor!

İşte bu da onlardan biri, çok ucuza, Karasal Sayısal TV Alıcısı (DVB-T Receiver) kullanarak AIS alıcısı yapmak ve çevremizdeki ticari gemi trafiğini bilgisayarımızda izlemek! 🙂

Hemen en başta önemli bir not olarak eklemek isteriz ki bu sistem ile göreceğiniz-alacağınız AIS sinyalleri gerçek bir AIS alıcı (veya alıcı-verici (transponder) cihazından çok daha az olacaktır, bu nedenle teknede-denizde seyrüsefer (navigasyon) amaçlı olarak kullanılmamalı, sadece amatör bir hobi projesi olarak, eğitim-öğretim amaçlı kullanılmalıdır.

Ayrıca ülkemizdeki yönetmelikler gereği gemiler dışında AIS sinyallerini takip etmek ve paylaşıma sunmak yasaktır!

Yukarıda resmini göreceğiniz cihaz yurtdışından (Örnek: eBay.com) oldukça ucuza (Bu cihaz Çin’den Türkiye’ye kargo dahil 22 (Yirmi İki) Türk Lirasına geldi!!) temin edilebiliyor.

Normalde bilgisayardan karasal dijtal TV ve radyo yayınlarını izlemeye yarayan bu cihaz SDR (Software Defined Radio – Yazılım Tanımlı/Destekli Radyo) yazılımı ile çeşitli telsiz görüşmelerini dinlemek, AIS sinyallerini yakalamak, uydu üzerinden çeşitli servisleri takip etmek için kullanılabiliyor. Bu yazımızda evde kendi kendimize nasıl AIS alıcı yapacağımızı anlatacağız.

Öncelikle yapılacak şey RTL2832 chipsetine sahip bir USB DVB-T alıcı temin etmek.

Cihazı çalıştırmadan önce anten işini çözmemiz lazım;
Zira bu cihazın asıl amacı yüksek frekanslardaki dijital karasal uydu yayınları almak olduğu için beraberinde gelen küçük tel anten AIS sinyalleri için yeterli değil. Yapmanız gereken bu vidalı anteni yerinden çıkartıp buraya ~50cm’lik bir bakır teli sarıp bağlamak..

Eğer bulunduğunuz yer denize (ve AIS sinyali yayınlayan gemilere) yakın bir yer ise basit bir tel parçası başlangıç için anten olarak işinizi görecektir. Bu basit-uyduruk anteni pencereden, balkondan dışarıya sarkıtmanız yeterli. (Antenin bina dışında olması önemli.. VHF AIS sinyalleri beton duvarları pek sevmez!) İlk sinyalleri alıp sistemi çalışır hale getirdikten sonra internetteki pek çok kaynaktan AIS anten projelerini araştırabilirsiniz. (Yandaki resimde orijinal anten yerine konnektörle başka bir anten sistemine bağlanmış alıcıyı görüyorsunuz..)

Cihazın kendi sürücülerini beraberinde gelen CD’den kurup cihazı bilgisayarımıza takıp çalıştırıyoruz. Muhtemelen İstanbul, Ankara veya İzmir dışında yaşıyorsanız bulunduğunuz bölgede dijital karasal yayın olmadığından cihaz bu hali ile bir işinize yaramayacaktır! (Birkaç büyükşehirde TRT’nin test amaçlı dijital karasal yayınları var, cihazınızı deneyebilirsiniz..)

Daha sonra yapılması gereken SDR# (“SDR Sharp” diye okunuyor..) yazılımını kuruyoruz.
Internetten de pek çok farklı ve eski-yeni versiyonunu bulabilirsiniz veya buradan çalışan-denenmiş bir versiyonunu indirebilirsiniz..

Bu programı kurduktan sonra programı çalıştırmadan kurulumun yapıldığı klasöre gidip ZADIG.EXE isimli programı çalıştırmalısınız. Bu program DVB-T alıcınızın orijinal sürücülerini SDR programına uygun modifiye edilmiş sürücüler ile değiştirecek, böylece SDR programını bu cihaz ile kullanabilir hale geleceksiniz.

Dikkat etmeniz gereken zadig.exe’yi çalıştırdığınızda ekranda seçilecek bir cihaz görünmeyecektir, siz options menüsünden “List All Devices” seçeneğini işaretleyince aşağıdaki açılır menüdeki seçenekler aktif olacak.
Bu menüden “Built-in, Interface (Interface 0)” seçeneğini seçip WinUSB driver’ini yükleyeceksiniz.

Sonraki aşama bilgisayarınıza Audio Pipeline denilen, bilgisayardaki programlar arası ses (audio) bağlantısı kurulmasını sağlayan bir yazılım kurmalısınız. Internette pek çok seçenek bulabilirsiniz ama en yaygın, pratik ve ücretsiz olan VB-Audio Virtual Cable programını buradan da indirip kurabilirsiniz.

Bu programın özel bir ayarı yok, kurup bilgisayarınızı restart etmeniz yeterli.

ve programı şimdi çalıştırabilirsiniz.
Aşağıda çalışan ve ayarları doğru yapılmış bir programın ekran görüntüsünü göreceksiniz;

Burada dikkat etmeniz gereken bazı noktalar var.
Birincisi yukarıda RTL-SDR/USB cihazınızı (veya sizinkinin adı belki biraz değişik olabilir) seçmiş olmanız gerekir.
AIS frekanslarının yayınlandığı deniz VHF 87b ve 88b kanallarının frekansını VFO yazan bölümdeki rakamları değiştirerek 161.975MHz veya 162.025MHz ‘e ayarlıyoruz..
(Ufak tefek frekans kaymaları olabilir, düzeltmeyi daha sonra programın detaylarını öğrendikçe çözebilirsiniz.. Temel olarak 162 MHz frekansı civarlarında bulunmanız AIS sinyallerinizi ekranda görmenize yetecektir, detaylar bu aşamada önemli değil..)

AIS sinyallerini doğru olarak yakalayabilmek için Radio ayarlarından NFM (Narrow Band FM) seçmeniz ve bant genişliğini (Bantwidth) 12500 gibi bir ayara getirmeniz önemli.

Sonraki aşama sinyalleri güçlendirmek ve netleştirmek. Bunun için Configure butonuna basarak aşağıdaki ekranı açıyoruz;
Burada yapılması gereken RF (Radio Frekans) Gain düğmesi ile oynayarak çok aşırı parazit yaratmadan ama sinyalleri görünür-net hale getirecek kadar arttırmak. (Yukarıdaki büyük resimde görülen iyi bir örnek.. Genel olarak ekran mavi, fazla parazit yok, ama AIS sinyalleri ilgili frekansların altında yatay turuncu-kırmızı çizgiler olarak net bir şekilde görülüyor.. İdeal!)

Bu ekranda gördüğünüz Frequency correction ise daha ileri aşamada sinyal-frekans kaymalarını düzeltmenize yarayacak bölüm, şimdilik dert etmeyin, AIS sinyallerini 162MHz civarlarında yakaladıktan sonra tam doğru frekansı görüp görmemeniz çok önemli değil.

Eğer yukarıdaki gibi bir ayar ile AIS sinyallerini ekranda benzer şekilde görebiliyorsanız son aşamaya geçebiliriz. SDR# yazılımınızı stop edip Audio Output bölümünden VB-Audio Virtual Cable’ı seçip Play’a basıp programı çalışır durumda tutuyoruz.

Ses olarak aldığımız AIS sinyallerini gerçek gemi bilgilerine çevirmek için AISMon yazılımını kuruyoruz. Programı ilgili Yahoo Grubuna üye olarak indirebilir veya buradan 2.2.0 versiyonunu indirebilirsiniz.

Burada dikkat etmeniz gereken ilk konu sinyal seviyesini resimde görüldüğü gibi ortanın birazcık üzerinde tutmanız. Bunu SDR yazılımındaki Audio AF Gain bölümünden de yapabilirsiniz, bilgisayarınızın ses ayarlarından VB-Audio Virtual Cable’ın ses seviyesini değiştirerek de.

Audio Device olarak VB-Audio’yu seçemeniz gerektiğini söylemiyorum bile! 😉

ve son olarak UDP Output portu olarak bilgisayarınızın lokal IP adresi olan 127.0.0.1 ve kafanıza göre herhangi bir port (örnekte 9919 kullandık.. herşey olabilir, yeterki kullanılan başka bir port ile çakışmasın) kullanıyoruz.

Start Monitoring’e bastığımızda SDR# ‘dan gelen ses sinyalleri VB-Audio Virtual Cable üzerinden AISMon’a gelecek, burada Demodulator Counts bölümünde programınızın çözebildiği (veya hatalı olarak duyduğu) sinyallerin sayısını göreceksiniz. Amacımız SDR#’ın ayarları ile oynayarak buradaki doğru yakalanan sinyal sayısını arttırmak.

eee, peki nerede gemiler? 🙂
Buradaki ID rakamları gemilerin yayınladığı değişik AIS sinyallerini gösteriyor, bunları bir harita üzerinde canlı canlı görmek için bir de harita programına ihtiyacınız var.
Tavsiyemiz OpenCPN isimli açık kaynak kodlu harita-navigasyon yazılımı.

Programı indirip kurduktan sonra ayarlar bölümünde aşağıdaki gibi bir ayar yapmanız gerek;

Burada dikkat etmeniz gereken tek nokta IP adresi ve UDP portu olarak AISMon’da kullandığınız adreslerin aynısını burada kullanıyor olmanız.

Bu ayarları da doğru şekilde yaptıktan sonra Tamam’a bastığımızda aşağıdaki gibi harita üzerinde gemilerimizi görmeye başlıyoruz.

Gemileri görmek için acele etmeyin! 🙂
AISMon ekranında ID olarak çıkmaya başlayan gemiler az sonra burada görülür hale gelecektir. (Harita üzerinde sağ tıklayıp AIS hedefleri listesini de yukarıdaki gibi açabilirsiniz..)

Sabit (demirli) gemiler sarı renkli üçgenler, seyir halindekiler ise yeşil renkli üçgenler olarak görülecek. Ayrıca siyah kare içinde nokta olarak görülenler ise fener, şamandıra vb. gibi sabit seyir yardımcılarının AIS sinyalleridir.

Muhtemelen ilk denemenizde gemileri göremeyeceksiniz! 🙂 ama yılmak yok, sonuçta bu bir hobi projesi, deneyip yanılarak doğru ayarları bulacaksınız.

Takıldığınız yerlerde aşağıya yorum olarak paylaşın, buradan cevaplayalım, herkese faydası olsun.

Kolay gelsin! 🙂