VHF Deniz Telsizi

VHF Nedir?

VHF (Very High Frequency) 30-300MHz arasındaki radyo dalgalarının ismidir. Radyo, televizyon yayınları veya telsiz yayınlarının bir kısmı bu frekans bandını kullanarak yapılır. Bunlar dışında telsiz modemler, amatör istasyonlar, hava trafik kontrol ve benzeri teknik pek çok kullanım alanı vardır.

VHF Deniz Telsizi (Marin Telsiz) Nedir?

Deniz telsizi (Marin Telsiz – VHF Marine Radio), Radyo Telefon gibi farklı isimlerle alınan sistem VHF
frekans bandında çalışan, deniz araçlarının birbirleri ile veya kara ile görüşmesi amacıyla kullanılan telsiz sistemidir. Bu sistem VHF frekans bandında 156-174MHz arasındaki frekansları kullanır.

Ne amaçla Kullanılır?

VHF Deniz telsizinin asıl amacı kapsama alanı içinde deniz araçlarının haberleşmesini sağlamaktır. Fakat bunun yanında her türlü arama kurtarma çalışması, denizdeki tehlikeli durumlar, acil durumlar, bilgilendirme ve hava durumu gibi amaçlarla da kullanılmaktadır

Kapsama alanı ne kadar?

Telsiz sistemlerinde kapsama alanı tamamiyle kullanılan donanıma, antenin denizden yüksekliğine ve hava şartlarına bağlı değişkenlik gösterebilir. En ideal şartlarda 25 Watt çıkış gücüne sahip bir sabit deniz telsizi yaklaşık 25-30NM (Deniz Mili – 45-55km) mesafede etkili olabilir. Karşılıklı görüşme değil sadece dinleme yapılacaksa bu mesafeler iki katına kadar çıkabilir. Fakat bir teknenin üzerine monte edilmiş (yani denizden yüksekliği çok olmayan) bir anten ile yaklaşık 10NM (18km) civarlarında ancak etkili görüşme sağlanılabilir.

Anten kalitesi, kazanç oranı, denizden yüksekliği ve montajında kullanılan kablo-konnektörlerin kalite ve durumuna göre çok değişkenlik göstersede, ortalama şartlarda anten yüksekliğine göre oluşan iletişim mesafeleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir;

Kapsama alanı demişken deniz telsiz cihazlarının çıkış güçleri hakkında bir açıklama eklemek gerekir. VHF deniz telsiz cihazları 1W veya 25W çıkış ücünde olabilir. Bunun sebebi gerekmediği yerlerde fazla güçlü sinyal gönderip çevredeki başka telsiz cihazları ile çakışma (enterferans-girişim) olmasın ve gereksiz konuşma kirliliği oluşmaması amacıyladır. Liman içi görüşmeler ve gemi dahilinde yapılan görüşmeler gibi. Bu amaçla 15,17,75 ve 76. kanallar en çok 1W gücünde kullanılabilir. Bunun dışında 16. acil durum – çağrı kanalı dışında tüm kanallar için istenildiğinde telsiz cihazınının üzerinden High/Low (Yüksek-Düşük) çıkış ayarı yapılabilir. Eski nesil bir cihaz kullanıyorsanız buna uymak için cihazınızın çıkış gücünü üzerindeki ayardan değiştirmeniz gerekir, yeni cihazlar ise ilgili kanallarda otomatik olarak düşük çıkış gücünü seçerler. 1W güç ile yaklaşık 2NM (3,5-4km) mesafe içinde görüşme yapılabilir.

Hangi kanallar kullanılır?

VHF Deniz Telsiz görüşmeleri için VHF bandında 156-174MHz arasında toplam 55 uluslarası kanal vardır. (1-28 ile 60-88 arası).

Bu kanallardan 35 tanesi DUBLEX (çift yönlü)geri kalan 20 adedi ise SIMPLEX (tek yönlü)özellikte çalışmaktadır. Dublex kanallarda telefon gibi aynı anda hem konuşma hem dinleme yapılabilir, Simplex kanallarda ise sadece tek yönlü görüşme yapılabilir.

Temel olarak 16. kanal (156.800MHz) uluslarası acil durum, bilgilendirme ve çağrı kanalıdır. Tüm tehlike (emergency), aciliyet (urgency) ve emniyet (security) istekleri ve tüm çağrılar bu kanalda yapılır.
Normal çağrılarda karşı karşı taraf ile ilk irtibat kurulduğunda uygun başka bir kanal numarası verilir ve görüşmeye o kanaldan devam edilir. Acil durumlar dışında 16. kanal kesinlikle görüşme yapmak için kullanılmaz, meşgul edilmez. 16. kanal normal çağrılar için en çok 1dk, test ve denemeler için 10sn meşgul edilebilir.

DualWatch (veya TriWatch) denilen özelliğe sahip telsiz cihazlarında aynı anda hem 16. kanal dinlenirken ilgilenilen diğer kanallar da dinlenebilir. Teknelerde en pratik kullanım bu şekilde olur.

Emniyet Haberleşmesi (Security) Nedir?

Deniz trafiğini etkileyecek, herhangi olumsuz durum oluşturabilecek veya bölgedeki denizcilerin mutlaka bilmesi gereken önemli bilgilerin aktarılması demektir. Bu önemli bilgiler en basitinden bölgedeki hava durumu raporu veya çalışmayan bir fenerin bildirilmesi, yeni bir şamandıranın yeri, yeni farkedilen bir sığlık-kayalık, askeri tatbikat veya sualtı çalışması gibi şeyler olabilir.
Emniyet mesajları bölgede ulaşılabilen tüm istasyonlara hitaben yapılır ve ilk çağrının 16. kanaldan yapılmasını takiben mesajın tamamı ve detayları başka bir kanaldan yayınlanır. (Örnek: Hava Durumu ve Fırtına Raporları 67. kanaldan verilmektedir.)

Emniyet çağrısı “SECURITE” kelimesinin 3 kez tekrarlanması ile başlar.

Aciliyet Haberleşmesi (Urgency) Nedir?

Bir gemininin güvenliği ile ilgili acil mesajlardır. Gemide isyan çıkması, bir hastalık durumu için yardım istenilmesi, denize adam düşmesi, dümen veya makina arızası gibi konular aciliyet kapsamına girer. Acil Durum – Emergency’den farkı henüz bir yardım talebinde bulunulmamasıdır. Öncelikle bilgilendirmek amacı ile yayınlanan bir mesajdır. Gemi kaptanının sorumluluğunda bu bilgilendirmeden bir sonuç alınamıyorsa Acil Durum çağrısı (Mayday) yapılabilir.

Aciliyet çağrısı “PAN PAN” kelimesinin 3 kez tekrarlanması ile başlar. Medikal (tıbbi) bir durum sözkonusu ile çağrı çağrı “PAN PAN MEDICAL” olarak yapılır.

Tehlike-Acil Durum Haberleşmesi (Emergency) Nedir?

Bir gemi kendi imkanları ile çözemeyeceği bir sorun ile karşılaşır ve acil bir yardıma ihtiyaç duruyorsa tehlike çağrısı yapar. Telsiz dünyasında en yüksek öneme sahip çağrıdır. Bu çağrıyı duyan herkes cevap vermek ve kendi güvenliğini tehlikeye atmayacak şekilde yardım etmekte yasal olarak SORUMLUDUR!

Tehlike çağrısının (MAYDAY) duyulduğu yer eğer kıyıya yakın, karadaki yetkililerin (kıyı emniyeti veya sahil güvenlik) iletişim kurabilme imkanlarının olduğu bir yer ise çağrıyı duyan tüm istasyonlar önceliği gerekli koordinasyonu sağlamak üzere sahil güvenlik veya kıyı emniyetine bırakmalıdır. Ama herhangi bir yardım ihtiyacı olması ihtimaline karşı tehlike haberleşme trafiği bitene dek 16. kanaldan durumu takip etmelidir.

Eğer MAYDAY çağrısının duyulduğu yer kara istasyonlarının iletişim alanı dışında bir açıkdeniz veya uzak bir kıyı ise bu durumda bu acil durum haberleşme trafiğini organize etme ve yardımı yapma sorumluluğu çağrıyı duyan gemilerde olur.

Bir acil durum tehlike çağrısı alındığında durum karşı tarafa “RECEIVED MAYDAY” mesajı ile iletilir.

Eğer çevrede acil durum çağrısını almayan ve 16. kanalı normal çağrıları için kullanan istasyonlar varsa “SILENCE DISTRESS” mesajı ile kanaldaki diğer görüşmelere acilen son verilmesi ve sessizlik sağlanması için istekte bulunur.

Bu isteği tehlikede olan gemi veya tehlike trafiğini yöneten kara istasyonu yapıyorsa “SILENCE MAYDAY” mesajı ile yapar..

Bu mesajdan sonra bölgede bu çağrıları duyan tüm gemilerin mesaj trafiğini yöneten kara istasyonunun verdiği talimatları dinlemek ve gerektiğinde/istenildiğinde kendi güvenliğini tehlikeye atmayacak şekilde yardıma gitmek ZORUNLULUĞU VARDIR.

Acil Durum – Emergency çağrısı 3 kez “MAYDAY” kelimesinin tekrar edilmesi ile başlar.
Devamında geminin adı, geminin koordinatları ve olayın/kazanın/durumun oluştuğu saat verilir. Sonrasında sırasıyla tehlikenin cinsi, ihtiyaç duyulan yardımın çeşidi, tehlikenin detayları, mürettebatın durumu ve hava durumu bilgisi aktarılır. Son olarak çağrıyı yapan kişinin bilgileri verilir.

Tehlikede olmayan bir tekne eğer gönderilen yardımın yeterli olmadığını düşünürse veya yapılan tehlike çağrısına cevap verilmediğini görürse ilgili tehlike mesajını “MAYDAY RELAY” mesajını 3 kere tekrarlayarak aynen aktarabilir.

Tehlike bittiğinde veya yeterli yardım sağlanmaya başladığında trafiği yöneten yetkili “MAYDAY PRUDONCE” çağrısını yapar. Tehlike tamamiyle bittiğinde “SILENCE FENNE” mesajı ile artık 16. kanaldan normal çağrıların yapılabileceğini, sessizliğin bitirildiğini duyurur.

Eski tip telsiz cihazlarında tüm bu anons ve işlemler ses ile konuşarak verilirken yeni tip marin VHF deniz telsizlerinde DSC (Digital Selective Calling) üzerinden tek bir tuşla otomatik olarak tehlike sinyali, gemi bilgileri ve koordinatlarının gönderilmesini sağlayan DISTRESS tuşu vardır.

Öncelik sıralaması her zaman aşağıdaki gibidir;
– Tehlike çağrıları, tehlike mesajları ve trafiği,
– Aciliyet duyuruları,
– Emniyet duyuruları,
– Diğer tüm haberleşme.

Kimler kullanabilir? Kuralları var mıdır?

Bir teknede VHF-DSC Deniz telsiz cihazını kullanabilmek için kullanacak kişinin en az KISA MESAFE TELSİZ OPERATÖRÜ (KMT-Short Range Certificate) belgesine sahip olması gerekir. Türkiye’de bu belge Denizcilik Bakanlığı – Gemi Adamları Sınav Merkezi tarafından verilir.

Gemi içinde bu belgeye sahip kişinin gözetimi/kontrolü altında telsiz cihazını belge sahibi olmayan kişiler de kullanabilir. Tabi tüm kullananların aşağıdaki temel kurallara uyması gerekmektedir;

– Kanalların belirlenmiş amaçları dışında kullanılmaması.
– 16. kanalın kısa, öz ve hızlı kullanılması ve mümkün olduğunca serbest bırakılması.
– Liman çalışma kanallarında seyir ve emniyet konularında dışında görüşmeler için kullanılmaması.
– Haberleşme gizliliğine dikkat edilmesi, başka istasyonların görüşmeleri dinlenilmemeli, istemeden de olsa duyulan görüşmeler üçüncü sahıslara aktarılmamalı, herhangi bir amaçla kullanılmamalı.
– Acil bir durum yoksa zayıf haberleşme imkanlarında (parazit, az ses vb.) haberleşmek için ısrar etmemeli, uygun şart ve ortamı sağlayıncaya kadar beklemeli.
– Bir çağrı veya görüşmeye başlamadan önce ilgili kanalda devam eden başka bir görüşmeyi bozmamak adına kanala geçtikten sonra birkaç saniye bekledikten sonra çağrı başlatmalı.

Bunlar etik kurallar, tabi birde yasaklar var;
– Gemi kaptanı veya telsiz operatöründen habersiz telsiz cihazı kullanılmaz.
– Yanıltıcı acil durum mesajları yayınlanmaz.
– Kendi çağrı adını vermeden başka istasyon çağrılmaz.
– Sahte çağrı adı kullanılmaz.
– Tehlike, Aciliyet veya Emniyet mesajları yayınlanırken araya girilmez.
– Başkalarının devam ettirdiği haberleşme kesilmez.
– Müzik, hakaret, küfür vb. rahatsız edici şeyler yayınlanmaz.
– Telsiz lisansının uygun olmadığı frekanslardan haberleşme yapılmaz.

Bunun dışında genel olarak VHF deniz telsiz haberleşmesinin dili İNGİLİZCE’dir. Diğer gemileri ilgilendirme durumu olan her türlü bilgi kendi diliniz dışında İngilizce de yayımlanmak zorundadır. Ayrıca konuşma dilinde bazı anlaşılamayan isim, telefon, kod gibi bilgiler Uluslarası Fonetik Alfabe kullanılarak kodlanır.

Haberleşme içinde kullanılan tüm sayılar rakamları tek tek okunarak iletilir. Ay adları aynen okunarak iletilir. Zaman (saat) bilgileri ise 24 saat standardında UTC (Coordinated Universal Time) , GMT (Greenwich Mean Time) standartlarında kullanılır.

Denizdeki telsiz haberleşme bölgeleri

Tüm dünya denizleri 4 ayrı bölüm olarak ele alınır,
– A1: Kıyıdan 20-30NM (37-55km) mesafeye kadar VHF-DSC Deniz telsiz cihazlarının kapsama alanı.
– A2: Kıyıdan 100-150NM (185-280km) mesafeye kadar MF-DSC telsiz cihazlarının kapsama alanı. Mesafeden bağımsız olarak A1 alanının bittiği (VHF Cihazlarının kapsama alanı bittiğinde) yerden başlar.
– A3: 70 derece Kuzey ve 70 derece Güney enlemleri arasında INMARSAT uydularının kapsadığı alan.
– A4: Kutup bölgeleri için COSPAT-SARPAT uydularının kapsadığı alanlar.

Fakat herhangi bir ülke için A1 olarak tanımlı bölge başka bir ülke kıyılarına göre A2 olarak geçiyorsa o bölge A1 olarak kabul edilir. Zira tüm telsiz görüşmeleri uluslarasıdır ve acil durumlarda hangi kıyı ile iletişim kurulduğu önemli değildir.